SYSTEMY WSPOMAGANIA W ZARZĄDZANIU ŚRODOWISKIEM

SYSTEMY WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI

Bez tytułu 1

ISSN - 2391-9361 1(13)/2016 SYSTEMY WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI GÓRNICTWO PERSPEKTYWY i ZAGROŻENIA Nakład numeru: 130 egzemplarzy
	Spis treści
1	1(13)/2016/1 Karol PRZEŹDZIECKI, Jarosław ZAWADZKI Wybrane metody teledetekcji satelitarnej w monitoringu środowiska terenów górniczych Abstract: Monitoring i ochrona środowiska na terenach górniczych jest złożonym zadaniem obejmującym specyficzne aspekty, będące konsekwencją działalności związanej z wydobywaniem surowców mineralnych. Degradacja środowiska różni się na terenach w których wydobywa się węgiel kamienny od degradacji występującej przy wydobywaniu węgla brunatnego metodą odkrywkową. Do głównych problemów należą m.in. osiadanie terenu, zagrożenie pożarowe na zwałowiskach odpadów powęglowych, zmiany wilgotności gleby, przekształcenie użytkowania terenu oraz złożona degradacja środowiska powodowana powyższymi czynnikami. Monitoring i badanie wyżej wymienionych aspektów środowiska terenów górniczych, szczególnie na dużych obszarach, przy użyciu metod terenowych jest trudne, czasochłonne oraz wymaga dużych nakładów finansowych. Zastosowanie systematycznych badań zdalnych, w szczególności teledetekcji satelitarnej, uzupełniających lub niekiedy wręcz praktycznie eliminujących badania terenowe pomaga uzyskać znaczne oszczędności. Niewątpliwym atutem badań zdalnych jest możliwość uzyskania informacji praktycznie w tym samym czasie na dużym obszarze, co zapewnia spójność czasową pomiarów. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia zjawisk wykazujących dużą zmienność w czasie i w przestrzeni (np. wilgotność gleby). W przypadku niektórych procesów, które nie wykazują dużej dynamiki, lub gdy ich analiza wymaga oceny stanu początkowego, możliwa jest analiza historyczna w oparciu o dane satelitarne sięgająca wiele lat wstecz. Badania zdalne są również dogodnym narzędziem w planowaniu, nadzorowaniu rekultywacji oraz monitoringu terenów zdegradowanych. Keywords: monitoring terenów górniczych, teledetekcja satelitarna, osiadanie terenu, wilgotność gleby	str. 11
2	1(13)/2016/2 Jarosław ZAWADZKI, Jan BOGACKI Rozwój technologii magnetycznych w wydobyciu gazu łupkowego Abstract: W pracy zaprezentowano obecne i potencjalne możliwości zastosowania materiałów i metod magnetycznych w poszukiwaniach i eksploatacji złóż gazu łupkowego. Ponadto, w nawiązaniu do głównego celu, naszkicowano sposoby poszukiwań, a także eksploatacji złóż gazu łupkowego, w tym omówiono zasadę procesu szczelinowania hydraulicznego. Keywords: gaz łupkowy, szczelinowanie hydrauliczne, magnetyzm, materiały magnetyczne, technologie górnicze	str. 25
3	1(13)/2016/3 Jerzy GAWLICZEK Polskie ratownictwo górnicze w trudnym okresie restrukturyzacji górnictwa Abstract: Artykuł stanowi próbę analizy podstawowych zasad działania polskiego ratownictwa górniczego w strukturach od początku nowoczesnej jego organizacji czyli od roku 1907, poprzez zmieniające się formy organizacyjne na przestrzeni ponad 100 lat w związku ze zmianą form własności w górnictwie węglowym, regulacje prawne w tym nowelizacja Kodeksu Pracy oraz Prawa Geologicznego i Górniczego, do stanu obecnego. Na podstawie tej analizy wysunięto kilka zasadniczych autorskich wniosków dotyczących zasady funkcjonowania polskiego ratownictwa górniczego w trudnym dla górnictwa węglowego okresie jego restrukturyzacji i na dalszą przyszłość. Keywords: ratownictwo górnicze, restrukturyzacja górnictwa, bezpieczeństwo pracy	str. 38
4	1(13)/2016/4 Witold BIAŁY Rejestracja sił skrawania węgla przyrządem POU-BW/01-WAP Abstract: Przedstawiono budowę oraz zasadę działania unikalnego na skalę światową przyrządu umożliwiającego dokonanie pomiaru wartości sił biorących udział w procesie skrawania (urabiania węgla) nazwanego przez autora POU-BW/01-WAP. Jest jedynym na świecie przyrządem za pomocą którego istnieje możliwość bezpośredniego wyznaczenia wartości dwu składowych sił biorących udział w procesie skrawania: siły skrawania Fs oraz siły docisku noża Fd do urabianej calizny. Wyznaczenie wartości sił biorących udział w procesie skrawania jest możliwe za pomocą dwu niezależnych bloków pomiarowych, który stanowią tensometryczne czujniki siły. Do rejestracji sił, zastosowano nóż stosowany w ścianowych kombajnach bębnowych – styczno-obrotowy. Opisany został proces wzorcowania tensometrycznych czujników siły oraz przedstawiono wyniki badań weryfikujących. Przyrząd posiada certyfikat ATEX, umożliwiający pracę w warunkach rzeczywistych, jako urządzenia przeznaczonego do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – zgodnie z dyrektywą 94/9/EC. Keywords: pomiar siły skrawania, tensometria, urządzenie pomiarowe, wzorcowanie głowicy, weryfikacja wyników	str. 50
5	1(13)/2016/5 Beáta GIBESOVÁ, Petr URBAN, Zdenek HRŮZEK, Vítězslav KOŠŇOVSKÝ Redukcja pyłu w kopalniach Abstract: Najczęstszym sposobem usuwania pyłu w kopalniach jest strumień wody. Stwierdzono, że aby działanie było skuteczne, musi być zależność między wielkością ziarna pyłu i kropli wody. W artykule podano przykłady, że przy obecnie projektowanych dyszach wodnych, wymóg ten nie jest zapewniony. Prowadzi to do wniosku, że należy opracować nowy typ dyszy. Keywords: pył, dysza, cząsteczki pyłu	str. 65
6	1(13)/2016/6 Joachim KOZIOŁ Czynniki decydujące o energetycznym wykorzystaniu węgla Abstract: Przedstawiono okoliczności sprzyjające bezpieczeństwu jako elementowi jakości życia. Przeanalizowano czynniki obiektywne, tzn. niezależne od decyzji gremiów kierowniczych zarządzających górnictwem i energetyką oraz czynniki subiektywne, na które wspomniane gremia mogą mieć wpływ. Podsumowano wnioski dotyczące możliwości wykorzystania węgla. Keywords: czynniki wykorzystania węgla, bezpieczeństwo energetyczne	str. 73
7	1(13)/2016/7 Petr URBAN, Zdenek HRŮZEK, Beáta GIBESOVÁ, Vítězslav KOŠŇOVSKÝ Wyłączenie głównego wentylatora w miejscowości Sviadnow, na kopalni Paskov w OKD SA. - Czeska Republika Abstract: W artykule przedstawiono redukcję sieci wentylacyjnej kopalni, a tym samym oszczędność energii elektrycznej w związku z zamknięciem głównego wentylatora w miejscowości Sviadnov, kopalna Paskov w związku z przeniesieniem działalności górniczej do kopalni Staříč w Chlebowicach, OKD, SA. Keywords: podziemna kopalna, wentylacja, główny wentylator kopalni, bezpieczeństwo kopalni	str. 84
8	1(13)/2016/8 Anna GEMBALSKA-KWIECIEŃ Proces przygotowania pracowników do podjęcia bezpiecznej pracy na przykładzie kopalni Abstract: W niniejszym artykule przedstawiono proces przygotowania nowozatrudnionych pracowników do podjęcia bezpiecznej pracy w KWK. W opisywanym przedsiębiorstwie położono nacisk na podnoszenie bezpieczeństwa pracy między innymi poprzez prawidłową adaptację zawodową, rozwijanie i doskonalenie umiejętności pracowników, w tym dogłębne przeszkolenie i zapoznanie ich z zagrożeniami środowiska pracy. Keywords: zarządzanie bezpieczeństwem, szkolenia, adaptacja zawodowa, czynnik ludzki	str. 92
9	1(13)/2016/9 Józef PAWLINÓW, Waldemar STACHURA, Marek CELMER, Mieczysław LUBRYKA, Tomasz CHILIŃSKI Kompleksowe rozwiązanie technologiczne zwiększenia postępu eksploatowanej ściany 29 w pokładzie 510/1 w parti C3 w KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie”, ruch „Jas-Mos” Abstract: W artykule przedstawiono podjętą w KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” Ruch „Jas-Mos” próbę opracowania i wdrożenia kompleksowego rozwiązania technologicznego zwiększenia postępu eksploatowanej ściany 29 w pokładzie 510/1 w partii C3. Przedstawiono w ogólny sposób zarys koncepcji, sposób wdrożenia oraz uzyskane wnioski. Keywords: postęp, koszty, bezpieczeństwo	str. 103
10	1(13)/2016/10 Tadeusz SKATUŁA Współpraca górnictwa z organami samorządowymi na przykładzie powiatu wodzisławskiego i szkół jemu podległych. Studium przypadku Abstract: Artykuł traktuje o doświadczeniach Powiatu Wodzisławskiego związanych z ponad dwunastoletnią współpracą z różnymi przedsiębiorstwami sektora górnictwa węgla kamiennego w zakresie kształcenia i przygotowania kadr górniczych. Keywords: edukacja zawodowa, gwarancje pracy, współpraca kopalń ze szkołami	str. 113
11	1(13)/2016/11 Dariusz MUSIOŁ Działania w zakresie profilaktyk aerologicznych jako niezbędny element nakładów na wydobycie w ścianach eksploatacyjnych Abstract: Scharakteryzowano ponoszone przez Spółki Węglowe nakłady finansowe na poprawę bezpieczeństwa pracy. Wskazano na konieczność stosowania odpowiednio dobranych profilaktyk w ramach zagrożeń aerologicznych w ścianach eksploatacyjnych. Przeanalizowano dwie przykładowe ściany prowadzone w ramach jednej kopalni węgla kamiennego pod względem zagrożeń wentylacyjnych i zastosowanych prac profilaktycznych, ograniczających wpływ występujących zagrożeń na proces produkcji. Przeprowadzona została analiza kosztów prowadzonych działań profilaktycznych oraz obliczono wskaźniki kosztów zastosowanych profilaktyk. Keywords: górnictwo, zagrożenia aerologiczne, prace profilaktyczne, koszty prac profilaktycznych	str. 122
12	1(13)/2016/12 Josef JURMAN, Tomáš HAPLA Wpływ wyściółki bębnów przenośników taśmowych na przekazywanie siły Abstract: W każdym punkcie styku między taśmą a bębnem, występuje wyrównanie prędkości, co przejawia się pełzaniem, nawet w przypadku stosunkowo suchych i czystych powierzchni styku. Dochodzi to do tego duża ilość ciepła pochłanianego przez oba elementy - taśmę i okładziny bębna. W przeciwieństwie do tasmy, temperatura w ściankach bębna rośnie, aż do osiągnięcia pewnego ustalonego limitu, który zależy od wielu czynników. Jeżeli temperatura powierzchni bębna wzrośnie do około 60 0C zostanie przekroczony stan bezpieczny, nastąpią zmiany strukturalne w materiale bębna, a wraz z kolejnym wzrostem temperatury, zwiększa się zagrożenie zapłonu pasa i zniszczenie jednostki napędowej. Można tego uniknąć dzięki wyłożeniu bębna materiałami, które eliminuje tarcie na powierzchniach styku, które są odporne na wysoką temperaturę. Keywords: przenośnik taśmowy, okładziny ceramiczne, pełzanie	str. 138
13	1(13)/2016/13 Nikodem SZLĄZAK, Marek KORZEC Analiza zmian rozwoju pożaru podziemnego Abstract: Prowadzenie eksploatacji w polskich kopalniach węgla kamiennego wiąże się z występowaniem wielu zagrożeń naturalnych. Jednym z nich jest zagrożenie pożarami endogenicznymi. Wynika ono z faktu, iż eksploatowana kopalina jest palna i posiada mniejszą bądź większą skłonność do samozapalenia. Na przestrzeni lat liczba pożarów występujących w kopalniach została znacząco zredukowana. Pomimo tego wystąpienie pożaru niesie za sobą poważne konsekwencje. Stanowi zagrożenie dla pracującej pod ziemią załogi, ale także bardzo często wymaga poniesienia znacznych strat materialnych. Wykrycie pożaru w kopalniach podziemnych następuje zazwyczaj stosunkowo szybko. Wynika to ze stosowania systemów CO-metrii automatycznej. Ważne jest jednak w przypadku wykrycia zagrożenia odpowiednich działań zmierzających do możliwie szybkiego zabezpieczenia rejonu objętego pożarem. Bardzo ważne jest bowiem nie dopuszczenie do rozwinięcia pożaru. W artykule przeprowadzona została analiza prędkości spalania węgla w ognisku pożaru oraz wariantowa prognoza temperatury gazów pożarowych za ogniskiem pożaru. Przeprowadzone obliczenia pozwalają stwierdzić, że w celu ograniczenia skutków pożaru, w pierwszej kolejności należy dążyć do jak najszybszego odcięcia dopływu powietrza do ogniska pożaru. Keywords: pożar podziemny, pożar endogeniczny, rozwój pożaru, tamowanie pożarów podziemnych	str. 143
14	1(13)/2016/14 Jolanta IGNAC-NOWICKA Wpływ górniczych warunków pracy na zabezpieczenia przeciwporażeniowe prądem Abstract: W artykule przedstawiono skutki działania prądu elektrycznego na organizm ludzki. Przeanalizowano zależność między parametrami specyficznych warunków pracy górniczej, a zagrożeniem w postaci porażenia prądem elektrycznym. Analizie poddano pracę zabezpieczeń w postaci systemu uziemiających przewodów ochronnych w wybranych rozdzielniach średniego napięcia w KWK Murcki-Staszic na poziomach eksploatacyjnych 500 i 720 m. Przeanalizowano wykonane pomiary rezystancji uziomów w okolicach wybranych rozdzielni oraz określono wielkości rzeczywistego napięcia dotykowego i porównano je z dopuszczalnym napięciem dotykowym. Keywords: impedancja ciała ludzkiego, porażenie prądem elektrycznym, dopuszczalne napięcie dotykowe, rezystancja uziomu, zabezpieczenie przeciwporażeniowe, system uziemiających przewodów ochronnych	str. 159
15	1(13)/2016/15 Barbara BIAŁECKA Przyczynek do oceny emisji rtęci z zapożarowanych składowisk odpadów pogórniczych Abstract: Jednym ze źródeł emisji gazów takich jak: tlenek węgla, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, metan, siarkowodór, węglowodory do atmosfery są zwałowiska odpadów pogórniczych, a największa intensywność emisyjna występuje na zapożarowanych hałdach. Pożary te są zwykle wynikiem zastosowania nieodpowiedniej technologii składowania w powiązaniu z właściwościami fizyczno-chemicznymi lokowanej skały płonnej [1, 2, 5, 6]. Przeprowadzone badania palących się hałd nie pozostawiają złudzeń: zapożarowane hałdy są także źródłem emisji rtęci. Dla właściwej oceny ryzyka środowiskowego, jakie może się pojawić i na jakie jest narażone środowisko oraz pobliscy mieszkańcy, istotne jest określenie wielkości emisji związków rtęci z tych obiektów. Pomimo potencjalnych zagrożeń do tej pory nie przeprowadzono pomiarów stężeń rtęci umożliwiających ilościowe określenie tego zjawiska, również nie dokonywano nawet szacunków poziomu emisji rtęci z takiego typu obiektów, a co za tym idzie nie znamy dokładnie skali problemu. W artykule przedstawiono wyniki wstępnych ocen skali problemy a także szacunkowe obliczenia rocznych emisji rtęci z zapożarowanych składowisk odpadów węglowych w Polsce. Keywords: emisja rtęci, odpady pogórnicze, składowisko	str. 171
16	1(13)/2016/16 Marian PONIEWIERA, Krzysztof SOKALLA, Magdalena WRÓBEL, Lucyna JUZEK Projektowanie filara ochronnego szybu na podstawie modelu złoża Abstract: W artykule przedstawiono możliwość wykorzystania Numerycznego Modelu Złoża do projektowania filara ochronnego dla szybu wentylacyjnego w przykładowym pokładzie węgla na podstawie danych z otworów. Keywords: filar ochronny, Numeryczny Model Złoża, powierzchnie TIN	str. 178
17	1(13)/2016/17 Stanisław KONSEK, Krzysztof MACIOŃCZYK, Michał MENŻYK Pogłębianie szybu 8 KWK „Jankowice” perspektywą rozwoju kopalni po 2020 roku Abstract: Szyb 8 jest zasadniczym elementem modelu kopalni i oddanie go do eksploatacji umożliwiło likwidację szybu 6 łącznie z infrastrukturą oraz odblokowało zasoby uwięzione w filarze ochronnym. Głębienie szybu o średnicy 8,5 m rozpoczęto w listopadzie 1987 r., a zakończono w sierpniu 1991 r. Szyb zgłębiono do głębokości 731,76 m od zrębu szybu, równocześnie wykonując wlot jednostronny na poziomie 250 m i wloty dwustronne na poziomach 400 m, 565 m i 700 m. We wrześniu 2004 roku kopalnia uzyskała zezwolenie na ruch górniczego wyciągu szybowego w przedziale wschodnim, natomiast w pierwszej połowie 2006 roku zezwolenie na ruch górniczego wyciągu szybowego w przedziale zachodnim. W 2008 roku wybrano wykonawcę projektu koncepcyjnego budowy poziomów 880 i 1070 m oraz projektu techniczno-technologicznego pogłębienia szybu do poziomu 1103,7 m. W listopadzie 2010 r. rozpoczęto realizację wyrobisk technologicznych niezbędnych dla pogłębiania szybu 8, które zakończone zostały w styczniu 2013 r. Następnie prowadzone były prace związane z wykonaniem otworu wielkośrednicowego z poziomu 880 m do poziomu 731,76 m. Obecnie kopalnia realizuje umowę „Pogłębianie szybu 8 na odcinku od poz. 731,76 m do poziomu 1103,7 m z wykonaniem obudowy szybowej i dwoma dwustronnymi wlotami na poz. 880 m i 1070 m oraz zabudową zbrojenia szybowego dla KW S.A. Oddział KWK Jankowice”. Keywords: szyb, budowa, pogłębianie, zasoby, przyszłość	str. 190
18	1(13)/2016/18 Nikodem SZLĄZAK, Dariusz OBRACAJ, Justyna SWOLKIEŃ Ocena skuteczności klimatyzacji wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego Abstract: Zapewnienie stabilnych w czasie parametrów mikroklimatu drogą wentylacji wyrobisk jest trudne do uzyskania. W najbliższej przyszłości należy się liczyć z dalszym pogarszaniem się warunków klimatycznych w polskich kopalniach w wyniku zwiększenia koncentracji wydobycia oraz schodzenia z eksploatacją na głębsze poziomy. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie stosowanych metod zwalczania zagrożenia klimatycznego w górnictwie polskim oraz wskazanie na skuteczność pracy urządzeń. W wyrobiskach podziemnych, którymi przepływa powietrze występują naturalne i technologiczne źródła dopływu strumienia ciepła. Wysoka temperatura i równie wysoka wilgotność powietrza prowadzą do pogorszenia warunków klimatycznych. Coraz większego znaczenia nabierają zatem problemy związane z projektowaniem przewietrzania i klimatyzacji wyrobisk w kopalniach podziemnych. Keywords: zagrożenie klimatyczne, metody klimatyzacji wyrobisk podziemnych, efektywność działania klimatyzacji	str. 202
19	1(13)/2016/19 Piotr GŁUCH, Wojciech LEKAN Zespolone z górotworem obudowy wyrobisk pionowych Abstract: Obudowy górnicze często są wykonywane na obrysie wyłomu wyrobiska z punktowym połączeniem z górotworem. W wyrobiskach pionowych stosowane technologie wykonywania obudowy z betonu monolitycznego przy urabianiu skał materiałem wybuchowym nie gwarantują uzyskania pełnego zespolenia z górotworem, który ulega spękaniu i rozwarstwieniu przed wykonaniem obudowy ostatecznej. W artykule przedstawiono nowoczesne zastosowane praktycznie rozwiązania obudów wyrobisk pionowych zespolonych z górotworem pozwalające uzyskać wysokowydajny pod względem nośności system obudowy zespolonej z górotworem. Keywords: górnictwo, budownictwo górnicze, obudowa szybu	str. 217
20	1(13)/2016/20 Marcin POPCZYK Analiza właściwości fizyko-mechanicznych hydromieszanin wykonanych na bazie popiołów z kotłów fluidalnych pod kątem możliwości wykorzystania do likwidacji pustek i wyrobisk podziemnych Abstract: W polskich kopalniach węgla kamiennego od wielu lat z powodzeniem wykorzystywane są drobnofrakcyjnej odpady energetyczne w postaci zawiesin popiołowo-wodnych. Przykładem takich odpadów są popioły z kotłów fluidalnych posiadające własności pucolanowe pozwalające na wykorzystanie ich do wypełniania wybranych wyrobisk i pustek podziemnych materiałem o wymaganych parametrach wytrzymałościowych. Z uwagi na różnice własności fizycznych różnych popiołów fluidalnych, w artykule przedstawiono wyniki badań hydromieszanin wykonanych na bazie popiołów fluidalnych z trzech wybranych zakładów energetycznych. Keywords: popioły lotne, odzysk odpadów, podsadzanie wyrobisk	str. 228
21	1(13)/2016/21 Krzysztof KURUS, Monika STĘPIEŃ Tereny pogórnicze na obszarze gminy Gliwice – studium przypadku Abstract: Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na problem terenów zdegradowanych działalnością górniczą w gminie Gliwice. Artykuł ten jest studium przypadku dla trzech terenów pogórniczych, na których w różnym stopniu podjęto działania zmierzające do ich rewitalizacji lub całkowicie zaniechano tych działań. W artykule przedstawiono porównanie wybranych terenów i obiektywną ocenę autorów, która pozwoliła na wyznaczenie kierunków ich przyszłego zagospodarowania. Keywords: tereny pogórnicze, tereny poprzemysłowe, rewitalizacja, rekultywacja	str. 239
22	1(13)/2016/22 Agnieszka CZERWIŃSKA-LUBSZCZYK, Anna MICHNA Złożoność wielowymiarowego pomiaru efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw – przyczynek do dalszych badań Abstract: Artykuł powstał w oparciu o badania literatury z zakresu efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw. Omówiono problem definiowania oraz pomiaru efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw; poruszono kwestię podejścia wielowymiarowego. W artykule wskazano również kierunki dalszych badań z zakresu relacji pomiędzy współpracą międzyorganizacyjną a efektywnością funkcjonowania przedsiębiorstw. Keywords: efektywność funkcjonowania przedsiębiorstw, pomiar	str. 248
23	1(13)/2016/23 Jerzy BERGER, Jerzy MARKIEWICZ, Artur BADYLAK, Magdalena OLSZEWSKA, Joanna BERGER-KIRSZ Doświadczenia zakładu odmetanowania kopalń „ZOK” Sp. z o.o. w Jastrzębiu-Zdroju, w projektowaniu i budowie powierzchniowych i podziemnych stacji odmetanowania Abstract: W artykule przedstawiono istotę odmetanowania przy użyciu powierzchniowych i dołowych stacji odmetanowania. Zastosowane w kopalniach rozwiązania zostały opisane z podziałem ze względu na zakres działania i ich lokalizację, na stacje centralne powierzchniowe, stacje centralne dołowe oraz stacje lokalnego odmetanowania. Przedstawiono historię urządzeń oraz ich obsługę w odniesieniu do nowoczesnych rozwiązań ze wskazaniem na poprawę parametrów gazu przesyłanego do odbiorcy oraz zwiększenie możliwości jego gospodarczego wykorzystania. Urządzenia oraz zastosowane rozwiązania technologiczne zostały opisane na podstawie wieloletniej praktyki Zakładu Odmetanowania Kopalń „ZOK” Sp. z o.o. Keywords: odmetanowanie, stacje odmetanowania	str. 255
24	1(13)/2016/24 Henryk KOPTOŃ, Krystian WIERZBIŃSKI Analiza wentylacyjno-metanowa, jako narzędzie dla bieżącej oceny poziomu zagrożenia metanowego w kopalniach węgla kamiennego Abstract: W referacie przedstawiono wybrane wyniki badań przeprowadzonych w ramach realizacji w Głównym Instytucie Górnictwa w latach 2012-2015 projektu AVENTO, finansowanego z Funduszu Badawczego Węgla i Stali (RFCS). Jednym z celów projektu było opracowanie zasad i przeprowadzenie bilansów wentylacyjno-metanowych dla rejonów wytypowanych czynnych ścian w oparciu o dane zarejestrowane przez czujniki metanometryczne i czujniki prędkości powietrza wentylacyjnego. Do oceny stanu zagrożenia metanowego zaproponowano wskaźnik, stanowiący stosunek metanowości wentylacyjnej do metanowości kryterialnej. Wzrost wartości wskaźnika wskazuje na wzrost zagrożenia metanowego. W oparciu o wyniki przeprowadzonych badań bilansowania metanu opracowany został algorytm do oceny i wizualizacji zagrożenia metanowego w rejonach czynnych ścian. Keywords: bezpieczeństwo, górnictwo, wentylacja, zagrożenie metanowe, analiza, ocena	str. 267
25	1(13)/2016/25 Benedykt POSPISZYL Syndrom wypalenia zawodowego – identyfikacja, podział, skutki oraz sposoby zapobiegania Abstract: Artykuł zawiera ogólna charakterystykę wypalenia zawodowego, opis i symptomy syndromu wypalenia zawodowego oraz przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu. Keywords: wypalenie zawodowe, syndromy wypalenia zawodowego	str. 279
26	1(13)/2016/26 Krzysztof KOTWICA, Paweł MENDYKA Udostępnianie złóż kopalin użytecznych z wykorzystaniem kombajnów pełnoprzekrojowych TBM Abstract: W artykule przedstawiono możliwości oraz problemy związane z udostępnieniem złóż kopalin użytecznych upadowymi drążonymi z wykorzystaniem kombajnów pełnoprzekrojowych typu rozporowego jak również osłonowego, zamkniętego oraz kombajnów typu Multi-mode. Keywords: udostępnianie złóż, kombajny TBM, tarcze EPB, tarcze zawiesinowe, TBM typu Multi-mode	str. 287
27	1(13)/2016/27 Krzysztof KUŚ, Arkadiusz KRÓLICKI Zwalczanie zagrożenia klimatycznego na przykładzie budowy klimatyzacji grupowej w pokładzie 405 partia L Abstract: Referat dotyczy budowy klimatyzacji grupowej wyrobisk dołowych w partii L, pokład 405 w południowej części obszaru górniczego KWK „Halemba-Wirek”. Przeprowadzone prognostyczne obliczenia rozkładu temperatury w wyrobiskach eksploatacyjnych i drążonych przodkach wykazały, że konieczne będzie chłodzenie powietrza w wyrobiskach górniczych. Na podstawie analizy zagrożenia temperaturowego określono zapotrzebowanie mocy chłodniczej dla eksploatacji w partii L w pokładzie 405 obszaru górniczego KWK „Halemba-Wirek”. System klimatyzacji wyrobisk będzie oparty na agregatach chłodniczych wytwarzających wodę lodową. Woda rozprowadzana będzie rurociągami do wodnych chłodnic powietrza zlokalizowanych w rejonach eksploatacji i prowadzonych robót przygotowawczych w partii L. Ciepło skraplania z agregatów chłodniczych odprowadzane będzie do wody z systemu odwadniania kopalni. Keywords: zagrożenie klimatyczne, klimatyzacja grupowa	str. 302
28	1(13)/2016/28 Andrzej Józef LIS Rewolucja przemysłowa w Europie, na ziemiach polskich i Górnym Śląsku Abstract: W artykule opisano zmiany społeczno-gospodarcze Europy i Polski w XVIII i XIX wieku. Przedstawioną epokę rewolucji przemysłowej w ujęciu przyczynowo-skutkowym. Wskazano na najważniejsze odkrycia techniczne i ich wpływ na rozwój przemysłu (przemysł włókienniczy, węglowy, hutniczy), rolnictwo (rolnictwo wielkotowarowe, zmechanizowane) a następnie pośrednio ich wpływ na zmiany społeczne (rozwój miast, rozwój okręgów przemysłowych, napływ ludności wiejskiej do miasta, wyzwolenie chłopstwa, wytworzenie się nowych klas społecznych – mieszczaństwo, fabrykanci, robotnicy). W artykule wskazuje się także na zróżnicowanie geograficzne rewolucji przemysłowej z Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi na czele. Na tle zróżnicowanej geograficznie rewolucji przemysłowej znajdują się także ziemie polskie (obszar Polski należący do 3 różnych państw, skrajnie zróżnicowanych gospodarczo – Niemcy; bardzo prężnie rozwijające się, Rosja; pozostająca daleko w tyle z nowościami, Austria; z wolno rozwijającą się gospodarką) z rozwijającym się Górnym Śląskiem. Keywords: przemysł w XIX wieku	str. 314
29	1(13)/2016/29 Paweł ŚWIERK, Konrad FOKS, Marcin WILCZAK, Wiesław ZIEWIECKI Monitoring pracy maszyn i urządzeń Abstract: Niniejsze opracowanie przedstawia realizację Centrum Nadzoru Energomechanicznego (CNE) w KWK „Piast” oraz wybrane przykłady wykorzystania istniejących aplikacji do nadzorowania istotnych parametrów procesu produkcji. Keywords: Centrum Nadzoru Energomechanicznego, wizualizacja, ATVisio, DEMKop	str. 324
30	1(13)/2016/30 Antoni WOJACZEK, Adam WOJACZEK Systemy radiowe w kopalniach podziemnych Abstract: Omówiono wybrane systemy radiowe stosowane w zakładach górniczych, w tym przede wszystkim te, które wykorzystują propagację swobodną oraz kierunkową z przewodem promieniującym. Przedstawiono także systemy wykorzystujące standardy sieci WLAN w kopalniach. Keywords: telekomunikacja w górnictwie, radiokomunikacja, przewód promieniujący, sieci bezprzewodowe	str. 337
31	1(13)/2016/31 Damian CZOIK Ryzyko przedsiębiorcy prowadzącego działalność górniczą związane z zatrudnianiem pracowników Abstract: Zarządzanie przedsiębiorstwem jest związane z ponoszeniem przez przedsiębiorcę różnorakich ryzyk. Jednym z ważniejszych, wynikającym z zasad obowiązujących w prawie pracy, jest ryzyko związane z zatrudnianiem pracowników. Dotyczy ono systemów prawnych wszystkich państw demokratycznych. Jego poziom jest związany także z coraz szerszą i skuteczniejszą ochroną wolności oraz praw człowieka i obywatela, w tym także pracownika (np. prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do prywatności, ochrona danych osobowych). W Polsce dodatkowo, z uwagi na uwarunkowania historyczne i dynamikę zmian w okresie transformacji ustrojowej, w niektórych kwestiach ryzyko to ma specyficzny charakter. W skrajnych przypadkach poziom tego ryzyka może decydować o pomyślności realizowanego przedsięwzięcia gospodarczego. Największym problemem jest to, iż przy niektórych rodzajach tego ryzyka pracodawca ma niewielkie możliwości, aby je zminimalizować. Z uwagi na poziom zagrożeń i szeroko rozwiniętą ochronę pracownika, sytuacja ta ma szczególne znaczenie w górnictwie. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na ten problem, gdyż wydaje się, że w demokratycznym państwie prawnym ochrona pracodawcy w tym zakresie powinna być większa. Keywords: ryzyko, pracodawca, pracownik, ochrona, górnictwo	str. 350
32	1(13)/2016/32 Dariusz RĘBIELAK, Romuald PASTERNOK, Mariusz ZELDER, Stanisław SZEWCZYK Współpraca górnictwa z organami samorządowymi Abstract: Artykuł opisuje sposób uzgadniania eksploatacji górniczej w granicach administracyjnych Rudy Śląskiej z władzami samorządowymi oraz właścicielami obiektów budowlanych i sieci infrastruktury technicznej. Wskazuje, iż merytoryczny dialog umożliwia eksploatację węgla kamiennego w terenie silnie zurbanizowanym. Keywords: organy samorządowe, szkody górnicze, projekt eksploatacji górniczej	str. 363
33	1(13)/2016/33 Marek WESOŁOWSKI, Piotr KOŁODZIEJCZYK, Piotr BAŃKA, Henryk BADURA Numeryczna symulacja dynamicznego oddziaływania wstrząsu górotworu na wyrobisko korytarzowe Abstract: W artykule przedstawiono wyniki modelowania numerycznego wpływu obciążeń dynamicznych skał w rejonie wyrobiska korytarzowego, wywołanych wstrząsem górotworu. Ocenę zmian zachodzących w rejonie wyrobiska wykonano przy użyciu anizotropowego modelu ubiquitous joint. Przeprowadzona symulacja komputerowa obejmowała dwa zasadnicze etapy: symulację statyczną – obejmująca ocenę stanu zniszczenia struktury skalnej w rejonie wykonanego wyrobiska korytarzowego oraz symulację dynamiczną – obejmującą analizę dodatkowego obciążenia górotworu otaczającego wyrobisko i jego obudowę w wyniku wystąpienia wstrząsu. Jak wykazały przeprowadzone obliczenia numeryczne wzrost obciążeń wywołany wstrząsem górotworu spowodował istotne zwiększenie zasięgu stref zniszczeń w górotworze oraz deformacje konturu wyrobiska. Keywords: deformacje wyrobiska. model górotworu, naprężenia, strefy zniszczeń, wstrząs	str. 373
34	1(13)/2016/34 Daniel WYCISZCZOK, Stefan WYCISZCZOK, Bartłomiej KRACZKOWSKI Urządzenie do mechanizacji robót pomocniczych – urządzenie UPZ-1 do prostowania zastawek przenośników zgrzebłowych w ścianie Abstract: Zadaniem niniejszego artykułu jest przypomnienie o dawno zapomnianym środku technicznym UPZ-1 produkowanym kiedyś przez RAGOR Radzionków. Nie jest to opis nowego wynalazku tylko przypomnienie i zachęcenie do ponownego stosowania, ponieważ wpływa to na obniżenie kosztów wydobycia, co jest obecnie „być albo nie być” dla górnictwa. W artykule przestawia się dane do wyliczenia oszczędności, które wynikają ze stosowania UPZ-1. Keywords: prostowanie, zastawki, UPZ-1	str. 387
35	1(13)/2016/35 Katarzyna MIDOR Społeczne preferencje kierunków rewitalizacji terenów pogórniczych na wybranym obszarze pogranicza polsko-czeskiego Abstract: Działalność górnicza powoduje negatywne zmiany w środowisku, które najczęściej określane są szkodami górniczymi. Głównymi skutkami działalności górniczej są deformacje ze skutkami wtórnymi, zrzut wód zasolonych z odwodnienia zakładów górniczych, odpady górnicze, tereny wymagające rekultywacji i zagospodarowania, emisja metanu z kopalń, emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Należy również podkreślić, że szkody górnicze silnie wpływają na psychikę osób zamieszkujących tereny zdegradowane i mogą wywoływać poczucie braku nadziei, osamotnienia i bezradności wynikającej z miejsca zamieszkania [3]. Wygląd terenów zdegradowanych jest mocno związany z przemianą społeczeństwa przemysłowego w społeczeństwo poprzemysłowe. Zmiany te odnoszą się nie tylko do gospodarki i działań ekonomicznych, ale również do standardów przestrzennych i wszystkich stylów życia. Te nowe formy aktywności powinny być sprawą priorytetową dla terenów zdegradowanych. W społeczeństwie poprzemysłowym mniejsze jest zapotrzebowanie przestrzenne na cele produkcyjne a większe na cele usługowe, konsumpcyjne i wypoczynkowe [7, 10]. Zjawiska związane z niekorzystnym oddziaływaniem działalności górniczej szczególnie widoczne są na obszarze przygranicznym obejmującym województwo śląskie (Polska) i kraj morawsko-śląski (Czechy) [6]. Artykuł prezentuje dyskusje wyników badań mających na celu zapoznanie się z opinią lokalnej społeczności na temat preferowanych kierunków rewitalizacji terenów pogórniczych. W przeprowadzonych badaniach przeanalizowano opinie różnych grup społecznych z podziałem na zawód, wiek, wykształcenie. Badania zostały przeprowadzone na terenie gminy znajdującej się na pograniczu polsko-czeskim. Keywords: teren zdegradowany, społeczność lokalna, działalność górnicza, rewitalizacja, kierunki zmian	str. 397
36	1(13)/2016/36 Tomasz KARCZEWSKI, Paweł CZARNOTA Komputerowe wspomaganie projektowania zmechanizowanych obudów ścianowych według metody zakładu remontowo-produkcyjnego KW S.A. Abstract: Prezentacja autorskiego programu obliczeniowego Zakładu Remontowo-Produkcyjnego, którego zadaniem jest usprawnienie procesu projektowania obudowy zmechanizowanej. Keywords: obudowa zmechanizowana, optymalizacja, proces projektowania, układ lemniskatowy	str. 407
37	1(13)/2016/37 Jan GIL, Anna ŻAK Optymalizacja zmechanizowanych obudów ścianowych remontowanych i modernizowanych w zakładzie remontowo-producyjnym dla potrzeb kopalń KW S.A. Abstract: W artykule przedstawiono sposób optymalizacji zmechanizowanych obudów ścianowych, remontowanych i modernizowanych przez Zakład Remontowo-Produkcyjny na potrzeby Kompanii Węglowej S.A. Celem optymalizacji jest uzyskanie parametrów technicznych obudowy dostoswanych do rzeczywistych potrzeb eksploatacyjnych systemu ścianowego, przy jednoczesnej poprawie bezpieczeństwa oraz minimalizacji kosztów. Keywords: zmechanizowana obudowa ścianowa, optymalizacja konstrukcji, utrzymanie stropu	str. 418
38	1(13)/2016/38 Zenon LEKS, Adam OLSZYNKA Monitoring maszyn i urządzeń - koncepcaj technicznej realizacji przepisów Abstract: W artykule przedstawiono koncepcję ochrony systemów monitorowania i sterowania procesami przemysłowymi, przy jednoczesnym kontrolowanym dostępie do tych systemów oraz możliwość wymiany danych między nimi. Keywords: sieci wydzielone, bezpieczeństwo teleinformatyczne, serwer lustrzany, zdalny dostęp, systemy SCADA	str. 430
39	1(13)/2016/39 Łukasz WOJTECKI Określenie zasięgu oddziaływania ciśnienia eksploatacyjnego przed frontem ściany metodą profilowania sejsmicznego Abstract: W wydrążonej w pokładzie 510 pochylni odstawczej zostały przeprowadzone cykliczne badania sejsmiczne metodą profilowania w trakcie zbliżania się do niej frontu zawałowej ściany 506 w tym samym pokładzie. Przeprowadzone badania umożliwiły określenie zmian prędkości oraz współczynnika tłumienia podłużnej fali sejsmicznej w pokładzie w miarę zmniejszającej się odległości pomiędzy frontem ściany a pochylnią. W oparciu o zmierzone prędkości podłużnej fali sejsmicznej określono zmiany poziomu naprężeń w pokładzie 510. Wyznaczono odległość, przy której stwierdzono wzrost naprężeń w pokładzie 510 w rejonie pochylni odstawczej związany z oddziaływaniem ciśnienia eksploatacyjnego ściany 506. Uzyskane wyniki mogą okazać się użyteczne przy wyznaczaniu stref szczególnego zagrożenia tąpaniami w podobnych warunkach geologiczno-górniczych. Keywords: ciśnienie eksploatacyjne, profilowanie sejsmiczne, zagrożenie tąpaniami	str. 443
40	1(13)/2016/40 Michał ZASADZIEŃ Metoda 5 Why jako element zarządzania eksploatacją w kopalni węgla kamiennego – próba implementacji Abstract: Kopalnie węgla kamiennego w Polsce coraz częściej wdrażają systemy zarzadzania jakością, co powoduje, że zobowiązane są do stosowania zasady ciągłego doskonalenia procesów głównych jak i pomocniczych. Ciągłe doskonalenie w organizacji można realizować za pomocą szeregu metod i narzędzi zarzadzania jakością, które skutecznie poprawiają efektywność procesów w organizacji. Niemniej jednak w polskich kopalniach węgla kamiennego niezmiernie rzadko wykorzystuje się narzędzia zarządzania jakością. Autor artykułu chce pokazać możliwość zastosowania wybranych metod zarzadzania jakością w kopalni węgla kamiennego, które dla tego przedsiębiorstwa są innowacyjne i wprowadzają nową jakość dla realizowanych procesów. Jednym z ważniejszych procesów pomocniczych w kopalni węgla kamiennego jest proces utrzymanie ruchu (UR). Efektywność tego procesu zależy od wielu czynników, takich jak: utrzymywanie w ciągłej gotowości środków technicznych, skuteczne usuwanie awarii oraz skracanie do minimum przestojów spowodowanych awariami. Priorytetem procesu UR w kopalni jest utrzymanie w gotowości produkcyjnej maszyn i urządzeń wchodzących w skład ciągu wydobywczego. Wysoką gotowość można utrzymać między innymi poprzez skrócenie czasu usuwania awarii. Jest to tym ważniejsze, że ciąg wydobywczy jest układem szeregowym wchodzących w jego skład maszyn – awaria jednej z nich uniemożliwia pracę pozostałym. Dlatego też w artykule zostanie zaproponowana implementacja wybranej metody zarządzania jakością dla poprawy efektywności procesu utrzymania ruchu w kopalni węgla kamiennego. Dzięki temu możliwa będzie identyfikacja najważniejszych przyczyn przedłużających się przestojów oraz znalezienie optymalnego rozwiązania tego problemu. Keywords: kopalnia, awaria, przestój, zarządzanie, doskonalenie, utrzymanie ruchu, jakość	str. 457
41	1(13)/2016/41 Jerzy DYCHAŁA, Stefan CZERWIŃSKI Kwalifikacje – wybrane sposoby uporządkowywania wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych Abstract: Artykuł przedstawia sposób porządkowania kwalifikacji oraz nowe możliwości ich zdobywania. Omówiono miedzy innymi Europejskie i Polskie Ramy Kwalifikacji oraz sposoby ich rejestracji jak również korzyści płynące z uporządkowania kwalifikacji. Omówiono również model akumulowania ECTS stosowany na uczelniach wyższych. Poruszono takie zagadnienia jak walidacja i certyfikacja. Keywords: Europejska Rama Kwalifikacji, Polska Rama Kwalifikacji	str. 465
42	1(13)/2016/42 Marek CELMER, Tomasz CHILIŃSKI, Zbigniew CZARNECKI, Waldemar STACHURA, Artur SŁOMIAN, Piotr GŁUCH Zastosowanie i kształtowanie rozwiązań obudów łukowo-prostych w warunkach doświadczeń KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” ruch „Jas-Mos” Abstract: Obudowy łukowo-proste stanowią rozwiązanie konstrukcji obudowy w której prosty odcinek konstrukcji w części stropnicowej podparty jest stojakiem podporowym z jednej strony ociosu, a z drugiej strony ociosu ma kształt łukowy. Rozwiązanie obudowy znajduje zastosowanie w przecinkach zbrojeniowych, w przecinkach likwidacyjnych oraz w chodnikach przyścianowych. W artykule na podstawie doświadczeń zostaną przedstawione zalety ruchowe obudów łukowo-prostych jak i problemy ich stosowania oraz rozwiązania pozwalające poprawić ich nośność. Sformułowano wymogi techniczno-technologiczne warunkujące ich stosowanie w wyrobiskach kopalń węgla kamiennego. Keywords: górnictwo, budownictwo podziemne, obudowa	str. 478
43	1(13)/2016/43 Marek HELIOS, Marek LORENC Rekultywacja terenów poprzemysłowych na przykładzie KWK „Rydułtowy-Anna” Abstract: Kopalnia „Rydułtowy-Anna” prowadzi w Rydułtowach i jego okolicy eksploatację węgla kamiennego już od roku 1792. Prowadzenie eksploatacji było i jest też powodem powstania wielu uciążliwości, takich jak m.in. szkody górnicze, degradacja terenów, czy też zanieczyszczenie wód powierzchniowych. Współpraca pomiędzy Urzędami Miasta Rydułtowy i Rybnika przyczyniła się do opracowania koncepcji i prowadzenia prac mających na celu uporządkowania i zagospodarowania terenów zdegradowanych lokowaniem odpadów wydobywczych. Takimi przykładami współpracy w tej dziedzinie może byś budowa i kształtowanie bryły krajobrazowej wraz z zagospodarowaniem terenu przy szybie Leon II KWK „Rydułtowy-Anna” oraz niwelacja terenu i rekultywacja rejonu dawnego zwałowiska KWK „Rydułtowy-Anna”, były Ruch „Ignacy” w Rybniku-Niewiadom. Wszelkie działania podejmowane są we współpracy z Urzędami Miast i lokalną społecznością, którzy po zakończeniu działalności kopalni będą gospodarzami tych terenów. Keywords: rekultywacja, odpad wydobywczy, hałda, bryła krajobrazowa	str. 491
44	1(13)/2016/44 Marek PROFASKA, Marcin BIELAK Analiza przyczyn rodzaju awarii ścianowego kombajnu węglowego KSW-460/NZ w aspekcie wpływu na czas dyspozycyjny Abstract: W publikacji przedstawiono rodzaje uszkodzeń ścianowego kombajnu węglowych KSW-460/NZ. Podjęto problematykę związaną z awariami układu mechanicznego oraz hydraulicznego w aspekcie wpływu na czas dyspozycyjny. Najciekawsze z nich zostały przeanalizowane szczegółowo. Analizie poddano również sposoby diagnozowania, usuwania oraz przyczyny powstawania awarii. Keywords: kombajn ścianowy, identyfikacja uszkodzeń, czas dyspozycyjny	str. 506
45	1(13)/2016/45 Jacek HEROK Perspektywy rybnickich kopalń węgla kamiennego Abstract: Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie sytuacji górnictwa w okręgu rybnickim – obecnych trudności i perspektyw związanych z jego rozwojem. Czytelnikowi prezentowane są dane statystyczne obrazujące relacje pomiędzy krajowym zapotrzebowaniem na energię uzyskiwaną w wyniku spalania węgla, a możliwościami wydobywczymi i sprzedażowymi rybnickich kopalń. Dokonano także krótkiej analizy dotyczącej przyczyn ogólnej małej rentowności śląskich zakładów wydobywczych. Artykuł ma na celu min. zwrócenie uwagi na perspektywy rozwoju górnictwa w Polsce, z wyróżnieniem obszarów działalności gospodarczej kopalń wymagających głębokiej i planowanej restrukturyzacji, z uwzględnieniem obecnych standardów ekonomicznych. Publikacja to także próba wskazania na poza wydobywczą działalność kopalń, które często angażują się na rzecz rozwoju przestrzeni lokalnej. Keywords: górnictwo, restrukturyzacja, opłacalność, współpraca kopalń	str. 517
46	1(13)/2016/46 Antoni WOJACZEK, Adam WOJACZEK Systemy monitoringu w kopalni podziemnej Abstract: Sprawne funkcjonowanie kopalni zależne jest w dużym stopniu od prawidłowo funkcjonujących urządzeń górniczych oraz akceptowalnych dla górnika technicznych warunków środowiskowych występujących w wyrobiskach. Systemy monitoringu są istotnym elementem sprawnego zarządzania kopalnią. Keywords: telekomunikacja w kopalniach, system dyspozytorski, monitoring	str. 526
47	1(13)/2016/47 Stanisław KONSEK, Czesław MAZUREK, Korneliusz JENDRZEJEK, Tomasz PIECHA Zastosowanie górniczej chłodziarki azotu (GCA) jako dodatkowego elementu profilaktyki pożarowej w KWK „Jankowice” Abstract: W artykule przedstawiono sposób schładzania azotu inertyzującego zroby ścian, w profilaktyce pożarowej stosowanej w KWK „Jankowice”. Zastosowanie górniczej chłodziarki azotu było podyktowane zwiększeniem skuteczności profilaktyki przeciwpożarowej. Doświadczenia w stosowaniu górniczej chłodziarki azotu pokazano na przykładzie ścian Z-1 w pokł. 501/3 i Z-2 w pokł. 417/1. Zastosowanie górniczej chłodziarki azotu w profilaktyce pożarowej pozwoliło na utrzymywanie procesów samozagrzewania węgla na niskim poziomie. Keywords: górnicza, chłodzenie, azot, profilaktyka, pożar	str. 537
48	1(13)/2016/48 Jan SYTY Górnicze ratownictwo wysokościowe – 45 lat działalności Abstract: Referat przedstawia organizację i funkcjonowanie specjalistycznych zastępów ratowniczych do prac w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu. Opisano wymagania przepisów dla prac na wysokości. Zaprezentowano specjalistyczny sprzęt i sposób prowadzenia szkoleń. Przedstawiono przykłady akcji ratowniczych i prac profilaktycznych prowadzonych z wykorzystaniem technik alpinistycznych. Keywords: ratownictwo wysokościowe, prace na wysokości, techniki alpinistyczne, specjalistyczne zastępy ratownicze	str. 552
49	1(13)/2016/49 Adam BARAŃSKI, Jolanta BOLCZYK, Kazimierz OLEARCZYK Korelacja występowania uszkodzeń obiektów budowlanych ze wstrząsami górniczymi na przykładzie KWK „Piast”, w latach 2014-2015 Abstract: Wstrząsy górnicze są jednym z istotnych objawów eksploatacji górniczej z punktu widzenia ich wpływu na infrastrukturę powierzchniową. Ochrona powierzchni i znajdujących się na niej obiektów budowlanych jest jednym z wymagań stawianych dzisiejszym kopalniom gdyż każda eksploatacja górnicza jest uciążliwa dla użytkowników obiektów budowlanych na powierzchni. Kopalnia „Piast” od ponad 40 lat prowadzi eksploatację pokładów węgla, co przekłada się na występowanie dużej liczby wstrząsów wysokoenergetycznych, a tym samym drgań, mogących mieć wpływ na stan zabudowy powierzchniowej. W artykule ukazano realia dotyczące ilości wystąpień wstrząsów wysokoenergetycznych, mogących być przyczyną pojawienia się szkód górniczych w obiektach powierzchniowych w korelacji z ilością zgłaszanych szkód i ich zależności przyczynowo skutkowej pomiędzy wstrząsema zgłoszonymi uszkodzeniami. Keywords: wstrząsy górnicze, szkody górnicze, uszkodzenia budynków, skala GSI	str. 569
50	1(13)/2016/50 Marek MICZAJKA, Małgorzata WYSOCKA, Krystian SKUBACZ Ocena zagrożenia radiacyjnego od naturalnych izotopów promieniotwórczych w wyrobiskach podziemnych KWK „Chwałowice” Abstract: Kopalnia „Chwałowice” systematycznie od wielu lat prowadzi badania stanu narażenia radiacyjnego, spowodowanego obecnością naturalnych izotopów promieniotwórczych w wyrobiskach podziemnych kopalni. Badania mają na celu określenie poziomu narażenia radiacyjnego górników tej kopalni, poprzez kompleksową analizę wszystkich czynników, powodujących to zagrożenie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi w KWK „Chwałowice” wykonano pomiary następujących czynników narażenia radiacyjnego: stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu, stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych w wodach, mocy dawki promieniowania gamma i dawek otrzymywanych przez górników, stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych w osadach. Keywords: górnictwo, zagrożenie radiacyjne, naturalna promieniotwórczość	str. 588
51	1(13)/2016/51 Andrzej SOJKA, Grzegorz SZUBA Udostępnienie i rozcięcie pokładu 405/1 w partii L w obszarze górniczym Halemba II KWK „Halemba-Wirek” Abstract: Proponowane udostępnienie, rozcięcie i eksploatacja pokładu 405/1 w partii L czterema ścianami o sumarycznej wielkości zasobów operatywnych wynoszących 3,874 mln ton skutkuje utrzymaniem wielkości wydobycia KWK „Halemba-Wirek” przy maksymalnym wykorzystaniu posiadanej infrastruktury kopalni przy jednoczesnym podwyższeniu jakości produkcji. Zaproponowano odprowadzanie powietrza na szyb Północny II z systemem przewietrzania ścian na „Y” zwiększając bezpieczeństwo eksploatacji przy maksymalnym wykorzystaniu systemu odmetanowania. Wiąże się to z kierunkiem proponowanej eksploatacji zapewniając jednocześnie selektywną odstawę urobku węgla charakteryzującego się wysokimi parametrami jakościowymi. Mając na uwadze minimalizację prognozowanego wpływu Uskoku Halembskiego postanowiono od niego odstąpić projektowanymi wyrobiskami i liniami zakończenia ścian. Proponowane rozwiązanie nie spowoduje utrudnień w rozcięciu pozostałych pokładów w tym rejonie. Keywords: KWK Halemba-Wirek, udostępnienie i rozcięcie pokładu	str. 603
52	1(13)/2016/52 Kazimierz LEBECKI, Adam WOLIŃSKI Normalizacja w górnictwie Abstract: Artykuł przedstawia podstawowe zasady działalności normalizacyjnej w zakresie krajowym i międzynarodowym. Szczególny akcent jest położony na normalizację w górnictwie w aspekcie organizacyjnym i merytorycznym. Szczegółowo są opisane normy PN-EN odnoszące się do bezpieczeństwa przeciwwybuchowego w podziemnych kopalniach węgla kamiennego. Keywords: norma PN-EN, norma ISO, Komitet Techniczny	str. 617
53	1(13)/2016/53 Tomasz ŚPIEWAK Wdrożenie w KWK „Piast” mechanicznego urządzenia dla lokalnego, rewersyjnego przemieszczania załogi typu PCE-UT Abstract: W artykule omówiono znaczenie transportu załogi do i z rejonów wydobywczych, aktualnie stosowane sposoby transportu oraz zagadnienia związane z wprowadzeniem do stosowania nowego rozwiązania technicznego jakim jest mechaniczne urządzenia dla lokalnego, rewersyjnego przemieszczania załogi. Podkreślono rolę jaką spełniają wszelkie urządzenia wpływające na zmniejszenie wysiłku w trakcie dotarcia pracownika do miejsca wykonywanej pracy. Wskazano na możliwości dalszego rozwoju układów transportu opartego na mechanicznym urządzenia dla lokalnego, rewersyjnego przemieszczania załogi oraz konieczność poszukiwania innych innowacyjnych sposobów przemieszczania załogi w kopalniach. Keywords: transport, bezpieczeństwo, komfort, efektywność, załoga	str. 627
54	1(13)/2016/54 Tomasz KORBIEL, Witold BIAŁY, Stefan CZERWIŃSKI Ocena stanu technicznego maszyn górniczych w oparciu o kryterium rozkładu Weibulla Abstract: W eksploatacji maszyn i urządzeń jednym z najważniejszych parametrów jest stan dynamiczny obiektu. Najbardziej popularną metodą oceny stanu dynamicznego jest obserwacja procesów resztkowych. W szczególności, dynamiczne procesy resztkowe są nośnikiem informacji diagnostycznej. Pomiar drgań i hałasu pracujących maszyn dostarcza wiedzy na temat dynamiki ocenianej maszyny. Wieloletnia wiedza i doświadczenie pozwoliły na stworzenie procedur diagnostycznych. W większości maszyn stosowanych w przemyśle, procedury zapisane w normach ISO 10816 i ISO 7919 pozwalają na skuteczną diagnostykę oraz optymalne zarządzanie eksploatacją maszyn. Stosowalność tych norm jest bardzo duża, jednak występują maszyny, których parametry uniemożliwiają ich stosowalność. Do takich maszyn można zaliczyć niektóre maszyny stosowane w górnictwie podziemnym. W ocenie diagnostycznej kombajnów górniczych, przenośników zgrzebłowych, jak i innych maszyn będących w ciągu technologicznym, zastosowanie stref oceny zgodnych z norami ISO 10816 i ISO 7919 jest niepoprawne. W ocenie diagnostycznej tego typu maszyn najczęściej korzysta się z analizy trendów długoczasowych. Wyznaczenie dopuszczalnych poziomów drgań uzyskiwane są na drodze heurystycznej poprzez obserwacje rozwoju uszkodzenia do stanu awaryjnego. W artykule zaprezentowano metodykę oceny stanu maszyny wykorzystującą modele degradacji urządzeń, oparte o rozkład Weibulla. Opracowaną metodykę zastosowano do rzeczywistych wyników pomiaru drgań maszyn dołowych w jednej z kopalni węgla kamiennego. Przeprowadzone analizy wskazały dużą skuteczność prezentowanej metodyki. Keywords: diagnostyka techniczna, rozkład Weibulla, ocena stanu maszyn, analiza trendów	str. 639